เรื่องของรส (อาหาร)

ตั้งแต่โบราณกาลมาแล้ว เราจัดให้รสเป็นประสาทชนิดหนึ่งในห้าชนิดประสาท สัมผัสอีกสี่ชนิด คือ สัมผัส กลิ่น การมองเห็น และการได้ยินเสียง ประสาทที่รับรสอยู่ที่ลิ้นเท่านั้น แปลกแต่จริงอาหารที่ปรุงขึ้นวิเศษหลายร้อยพันชนิด ลิ้นจะรับรสได้เพียงสี่รสเท่านั้น เราจะไม่รู้รสอื่นใดนอกเหนือไปจากรสเค็ม รสหวาน รสเปรี้ยว และรสขมเลย

การที่ลิ้นของเรารับรสได้ก็เพราะที่ผิวหน้าลิ้นมีเซลล์สำหรับรับรสมากกว่า 15,000 เซลล์ ที่เซลล์เหล่านี้จะมีเส้นประสาทต่อโยงไปยังสมอง ดังนั้นเมื่อเรากินอาหาร อาหารเริ่มย่อยที่ลิ้น ดังนั้นพอเราใส่อาหารเข้าปาก เซลล์ที่ผิวหน้าลิ้นก็ทำงานส่งรสอาหารนั้นไปให้สมองรับทราบ

เซลล์ที่รับรสมิใช่มีอยู่ปะปนกันไปทั้งแผ่นลิ้นแต่จะแบ่งกัน อยู่กันเป็นเขตๆ เซลล์ที่รับรสเค็มจะอยู่ที่ปลายลิ้น เซลล์รับรสหวานอยู่ตามขอบปลายลิ้น เซลล์รับรสเปรี้ยวจะอยู่ด้านข้างของลิ้น และ เซลล์รับรสขมอยู่โคนลิ้น ดังนั้นถ้าเราเอาของขมๆ เช่นยา แตะไว้ที่ปลายลิ้น เราก็จะไม่รู้สึกว่ายานั้นขม ทั้งนี้เพราะบริเวณที่แตะยาขมนั้น ไม่มีเซลล์รับความขมอยู่ ของขมๆ เราจะรู้สึกก็ต่อเมื่อเรากลืน ของนั้นลงลำคอ เอาปลายลิ้นแตะมะนาวเราก็จะไม่รู้สึก ว่าเปรี้ยวเลย และถ้าเราใช้กลางลิ้นแตะอาหารเราก็จะไม่ได้รสใดๆ ทั้งสิ้นนี่เป็นเพราะตรงบริเวณกลางลิ้นนั้นไม่มีเซลล์รับรสอาหารเลย

สิ่งที่จะช่วยเสริมให้ได้รสอาหารดีขึ้น คือ กลิ่น เช่นถ้าเราเป็นหวัดคัดจมูกไม่ได้กลิ่นอาหารเราก็จะพลอยไม่ค่อย รู้รสของอาหารนั้นไปด้วย

ร้อนจัดหรือเย็นจัดเป็นสิ่งขัดขวางในการรับรสเป็นอย่างมากถ้ามิตรไม่เคยกินอาหาร-
ร้อนจัด ก็แสดงว่ามิตรไม่เคยรู้รสอาหารทุกรส ในทำนองเดียวกัน ถ้าเราเอาก้อนน้ำแข็ง วางลงบนลิ้นตอนแรกเราจะรู้สึกเย็นแต่ลิ้นไม่รู้รสจนกว่าลิ้นจะได้รับความ อบอุ่นนั่นคือจะรู้รสต่อเมื่อน้ำแข็งที่ใส่บนลิ้นละลาย


ขอขอบคุณข้อมูล

ภายใต้ความร่วมมือระหว่าง ภาควิชาฟิสิกส์ 

คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลและวิชาการดอทคอม